2010/12/29
2010/12/27
2010/12/25
Хими
Химийн шинжлэх ухааны үндсэн судлагдахуун нь атом болон молекул юм. Атом нь цөм бa электроноос тогтоно.
Хими (Египет: kēme (chem), "дэлхий") нь алив юмсын найрлага, бүтэц, тэдгээрийн харилцан үйлчлэл, химийн урвалын үр дүнд нэгээс нөгөө рүү хувирах шилжилт, өөрчлөлт, тэдгээрийг дагаж гарах энерги, энтропийн өөрчлөлтийг атомаас макромолекулийн төвшинд судладаг шинжлэх ухаан юм.
Хими нь бусад төрлийн байгалийн шинжлэх ухаануудтай, жишээлбэл, физик, одон орон, биологи, материал судлал, болон геологитой нягт холбогдоно.
Жабир ибн Хайянийг (721-815) химийн шинжлэх ухааны "эцэг", харин Роберт Бойль (1627-1691), Антуан-Лоран Лавуазье (1743-1794), Жон Далтон (1766-1844) нарыг орчин үеийн химийн шинжлэх ухааныг үндэслэгчид гэж үздэг байна.
Органик хими
Органик хими нь химийн нэгэн салбар бөгөөд нүүрстөрөгч ба устөрөгчөөс бүрдсэн химийн нэгдлүүдийн (эдгээр нэгдлүүд нь азот, хүчилтөрөгч, галогений бүлгийн элементүүд, мөн фосфор, цахиур, хүхэр[1] [2]. Органик хими нь органик нэгдлийн найрлага, бүтэц, шинж чанарыг судалдаг химийн шинжлэх ухааны томоохон салбар юм. Нийлэг болон байгалийн гаралтай, голчлон нүүрстөрөгч ба устөрөгчийн атомаас тогтсон нэгдлийг органик нэгдэл гэнэ. Органик нэгдэлд нүүрстөрөгч, устөрөгчөөс гадна хүчилтөрөгч, азот, хүхэр, фосфор, галоген гэсэн элементүүд орно. Нийлэг аргаар гарган авсан органик нэгдэл: хуванцар, мяндас, каучук ... Байгалийн гаралтай органик нэгдэлд ургамал амьтны эд эсийг бүрдүүлэгч, нефть нүүрс гэсэн ашигт малтмалуудыг бүрдүүлэгч орно. зэргийг бага хэмжээгээр агуулна) структур, шинж чанар, найрлага, тэдгээрт явагдах химийн урвал зэргийг судална.
Аналитик химийн лекц
Тооны анализ
Хүчил суурийн титрлэлт
Титрлэлтийн муруй
•Ажлын уусмалын эзлэхүүнээс рН-ын хамаарсан хамаарлын муруй буюу урвалын явц дахь сигналын өөрчлөлтийг харуулсан зураглалыг титрлэлтийн муруй гэнэ.
•Ихэнх тохиолдолд ажлын уусмал нь бүрэн диссоциацилагддаг хүчил юмуу суурь байдаг.
•Титрлэлтийн муруй нь урвалын дуусах цэгийг тодорхойлох болон сул хүчил, суурийн диссоциацийн тогтмолыг олоход чухал ач холбогдолтой.
Хүчил шүлтийн титрлэлтийн муруй. Хэрэглэгдэх индикаторууд, индикаторын өнгө шилжих муж, титрлэлтийн илтгэгч
Тунадасжих урвалын титрлэлт
муу уусах чанартай нэгдэл үүсгэдэг урвалд үндэслэсэн тунадасжуулах титрлэлт нь анализын хуучны аргуудын нэг юм. Ихэнх тунадасны үүсэх хугацаа бага тул тохирох тунадасжуулагч бодис бэлэн байх нь хүндрэлтэй юм. Хамгийн өргөн хэрэглэгддэг урвалж бол мөнгөний нитратын уусмал юм.
2010/12/24
Аналитик физик химийн лекцүүд тавигдлаа
Аналитик химийн лекц
Тооны анализ
Хүчил суурийн титрлэлт
Титрлэлтийн муруй
•Ажлын уусмалын эзлэхүүнээс рН-ын хамаарсан хамаарлын муруй буюу урвалын явц дахь сигналын өөрчлөлтийг харуулсан зураглалыг титрлэлтийн муруй гэнэ.
•Ихэнх тохиолдолд ажлын уусмал нь бүрэн диссоциацилагддаг хүчил юмуу суурь байдаг.
•Титрлэлтийн муруй нь урвалын дуусах цэгийг тодорхойлох болон сул хүчил, суурийн диссоциацийн тогтмолыг олоход чухал ач холбогдолтой.
Хүчил шүлтийн титрлэлтийн муруй. Хэрэглэгдэх индикаторууд, индикаторын өнгө шилжих муж, титрлэлтийн илтгэгч
- Хүчтэй хүчлийг хүчтэй сууриар титрлэх
2010/12/15
2010/12/06
Тамсагийн сав газарт орших тосон уулын ордын газрын тосны нөөцийг улсын бүртгэлд авлаа
ЭБЭХЯ-ны Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлийн хуралдаанаар Петрочайна Дачин Тамсаг ХХК-иас ирүүлсэн Тосон уулын ордын нөөцийн тооцоо, эдийн засгийн үнэлгээний тайлангийн талаар хэлэлцээд тус ордын 14 блокт бодсон газрын тосны баталгаат нөөцийг 119.02 сая тонн, үүнээс газрын тосны ашиглалтын баталгаат нөөцийг 13.67 сая тонн; тосонд ууссан хийн баталгаат нөөцийг 2 тэрбум 589.0 сая м3, үүнээс тосонд ууссан хийн ашиглалтын баталгаат нөөцийг 296 сая м3-ээр тус тус Монгол Улсын эрдэс баялгийн газрын тос, байгалийн хийн нөөцийн нэгдсэн санд бүртгэж авсан байна. Мөн Тосон уулын ордын бусад 29 блокын хэмжээнд бодсон газрын тосны магадтай нөөцийг 74.54 сая тонн, тосонд ууссан хийн магадтай нөөцийг 4 тэрбум 692.0 сая м3, 8 блокын хэмжээнд тооцоолсон газрын тосны боломжит нөөцийг 52.78 сая тонн, тосонд ууссан хийн боломжит нөөцийг 2 тэрбум 987.0 сая м3-ээр тус тус Монгол Улсын эрдэс баялгийн газрын тос, байгалийн хийн нөөцийг нэгдсэн бүртгэлд авчээ. Улсын бүртгэлд авсан баталгаат нөөцийн хэмжээгээр Монгол улс дэлхийн 97 орноос 39 дүгээр байранд жагсах боллоо.
Петрочайна Дачин Тамсаг ХХК дээр дурьдсан нөөцийг ашиглах эдийн засгийн үнэлгээг мөн хийжээ. Тус компани 2010-2014 онуудад олборолтын үйл ажиллагаанд 663.8 сая ам.доллар, тос цуглуулах, цэвэрлэх, хадгалах болон бусад зориулалтын ил байгууламжийг бариж байгуулах ажилд 635.9 сая ам.доллар, нийт хөрөнгө оруулалтад 1299.8сая ам.долларыг төсөвлөжээ. 2010-2019 онуудад олборлох тосны хэмжээг 93.3 сая баррелиар тооцож, олборлолтын урьдчилсан мөнгөн орлогыг тооцоолсон байна.
Петрочайна Дачин Тамсаг ХХК дээр дурьдсан нөөцийг ашиглах эдийн засгийн үнэлгээг мөн хийжээ. Тус компани 2010-2014 онуудад олборолтын үйл ажиллагаанд 663.8 сая ам.доллар, тос цуглуулах, цэвэрлэх, хадгалах болон бусад зориулалтын ил байгууламжийг бариж байгуулах ажилд 635.9 сая ам.доллар, нийт хөрөнгө оруулалтад 1299.8сая ам.долларыг төсөвлөжээ. 2010-2019 онуудад олборлох тосны хэмжээг 93.3 сая баррелиар тооцож, олборлолтын урьдчилсан мөнгөн орлогыг тооцоолсон байна.
Петро Матад ХХК
Петро Матад ХХК нь Монголд газрын тосны хайгуул эрхэлдэг. Өнөөгийн байдлаар Монголын зүүн нутгийн талд Хятадын хилтэй ойролцоо газар Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний дагуу хайгуул явуулж байна. 2008 оны 5 дугаар сараас тус компани хувьцаагаа Лондонгийн хөрөнгийн биржээр худалдаалах болсон. Компанийн гол хувьцаа эзэмшигч нь Петровис ХХК. Петро Матад ХХК нь олон улсын хөрөнгийн биржээр хувьцаагаа худалдаалах болсон Монголын анхны компани юм.
V тайлбай
Central Asian Petroleum Corporation Limited (“Capcorp”), Petro Matad Limited компаниуд V талбайд 2009 оны 6 сараас хайгуул хийх, бүтээгдэхүүн хуваах гэрээг байгуулсан. Улаанбаатараас 330km 32,030km² тайлбайг эзэлнэ.
IV талбай
2009 оны 8 сард хайгуул хийх бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ байгуулсан.
IV талбай нь Улаанбаатараас 500км зайд орших ба 39,011.27km² талбайг эзэлнэ.
Монголд үйл ажиллагаа явуулж байгаа хятадын компаиудтай танилцая "Petro Matad Limited "
Petro Matad нь монголын ирээдүйн хөгжил ба үйлдвэрлэл, нефтийн хайгуулд зориулагдсан бүлгийн эх компани байна.
Группын гол хөрөнгө хятадын хилд ойрхон, монгол улсын өмнөд зүүн хэсгийн 14.250km2 -н мужтай газрын тосны хэсэг, Matad XX хэсэг дээр бүтээгдэхүүн хуваах гэрээтэй ажилладаг. Саяхан компани төв монголд ойролцоогоор 71.000kmквадрат Богд-IV хэсэг ба Онги V гэсэн 2 хэсэгт бүтээгдэхүүн хуваах гэрээнд гарын үсэг зурсан.
Монголд түлшний этанол үйлдвэрлэж эхэллээ
Эдүгээ дэлхийн нефтийн нөөц хомсдон, үнэ өссөөр байгаа. нефтийг орлох нэг гол эх үүсвэр нь түлшний этанол. Олон улсын энергийн агентлагийн тооцоолсноор дэлхийн хэмжээнд 2005 онд 40 сая тонн түлшний этанол үйлдвэрлэсэн бол 2020 онд 120 сая тонн болж,гурав дахин нэмэгдэх аж.
2010/12/05
Монгол улс уранаа олборлож эхэлжээ
Монгол Улс ураны салбарыг хайгуулаас олборлолт руу шилжүүлэх бүтээн байгуулалтын анхны шанг энэ сарын 1-ний өдөр татсан таатай мэдээг уншигч танд дуулгая. Учир нь Цөмийн энергийн газраас өгсөн зөвшөөрлийн дагуу Франц улсын хөрөнгө оруулалттай, дэлхийн ураны салбарыг тзргүүлэгч "Арева" группийн охин компани болох "Кожеговь" ХХК Дорноговь аймгийн Улаанбадрах сумын нутагт хэрэгжүүлж буй "Дулаан-Уул" төслийнхөө хайгуулын талбайд газар доор ураныг уусган баяжуулах apгачлалаар технологийн туршилтын ажлыг эхлүүлсэн байна. Энэ нь өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд Монгол Улсад уран олборлосон анхны тохиолдол болж байгаа бөгөөд цаашид "Арева" группээс үйл ажиллагаагаа эрчимжүүлэхээ мэдэгдсэн байна.
Нефть боловсруулах үйлдвэр гурван жилийн дараа ашиглалтад орно
Тун удахгүй манай улс нефтийн бүтээгдэхүүнээр дотоодын хэрэгцээг хангах үндэсний үйлдвэртэй болох нь. Шатахуун түлш гэгчийг анх хэрэглэх болсон цагаасаа хойш ОХУ-аас 100 хувь импортоор авч хэдэн үеэрээ хэрэглэсээр ирсэн бидний хувьд энэ бол баярт мэдээ. Монгол, Японы хамтын ажиллагааны шугамаар Японы "Тоёо инженеринг", "Марубени" корпораци болон "Монголсэкию" компани хамтран эл үйлдвэрийг барьж байгуулахаар төслийн "Үндсэн гэрээ"-г хоёр өдрийн өмнө үзэглэлээ. Хоёр улсын Засгийн газар болоод хувийн хэвшлийн
2010/12/04
Нефтийн үйлдвэрлэлийн шинэ ирээдүй
Манайх хэдийгээр нефтийн бү-тээг дэхүүнээ бараг зуун хувь импортоор хангаж ирсэн, цаашид ч импортолсоор байх ч Дорнодын Тамсагийн талд газрын тосны илэрц, нөөц чамлахааргүй бий нь жилээс жилд улам тодорч байгаа билээ. Сонины эхний нүүрийг хараарай. Газрын зураг дээр Тамсагийн талд хоёр ч газар Монголын далбаа мандуулсан байгаа. Тэр тэмдэглэгээнд хамаг учир бий. Тэртээ ерээд оныг эргэн саная. 1991 онд Газрын тосны тухай хууль батлагдаж, “Газрын тос” хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлснээр тус салбарт гадаад, дотоодын хөрөнгө оруулалт хийгдэх эрх зүйн орчин бүрдсэн. 1990-1991 онд Англи, АНУ, Оросын компаниуд манай газрын тос байх магадлалтай сав газарт хийгдсэн өмнөх судалгааны материалыг дахин боловсруулж, зарим судалгааг хийж эхэлжээ. Улмаар газрын тос байх магадлалтай 13 сав газар, 50 орчим дэд сав газрыг ялгасан байна. Ингэснээр газрын тосны хайгуул хийх хэд хэдэн талбайд олон улсын нээлттэй тендер зарлах нь тэр.
2010/11/22
Миний орчуулсан материал
1. ЦИКЛО АЛКАНУУД
/дегидрогенжих ба цагираг дегидрогенжих ароматикжих/
А. Циклопентаны цагираг систем
Циклопентант цагираг нүүрсустөрөгчид нь цагираггексаны дегидрогенжиллтэй адил нөхцөлд дегидрогенжиж ароматик нэгдлийг үүсгэж хараахан чаддаггүй.
Катализаторын гадаргууд адсорбцлогдсон циклопентадиений уламжлалуудыг катализатораас салгахад хялбар биш байдаг. Энэ нь катализаторын гадаргууг идэвхгүй болгохоос гадна катализаторыг дахин сэргээхэд /регенраци хийх/-д төвөгтэй болгодог. Катализатор идэвхгүй болох эсэх нь адсорбцлогдож буй нүүрсустөрөгчийн атом ямар байрлалд хэр зэрэг бат бөх адсорбцлогдсоноос хамаарна.
Хэдий тийм боловч алкилциклопентанууд нь /2/ давхар функцианалт катализатор ашигласан тохиолдолд ароматик нүүрсустөрөгчдийг үүсгэдэг.
Хүчил-цагааналт гэх мэт цахиур болон галидыг агуулсан бага зэрэг хөнгөнцагаант /реформингийн/ катализаторыг ашиглан этилциклопентаныг толуол болгон дегидрогенжүүлдэг.
2010/11/19
Монгол хэзээ нефтийн үйлдвэртэй болох вэ?
Эрдэс баялаг, эрчим хүчний сайдын хаягаар
Монгол Улсын анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат Тамсагаас оргилсон газрын тосоор дээлийнхээ энгэрийг мялааснаас хойш “бүтэн зуун” улирчээ. Манай улс нефтийн бүтээгдэхүүний хангалтын хувьд хэдийгээр 100 хувь импортын хараат явж ирсэн ч монголчууд бас азтай. Уудам Монгол орны маань зүүн зүгт нүүрс, алт, зэс төдийгүй газрын тос ч бий. Тэртээ ерээд оны дундуур анх Монгол газраас нефть оргилоход “хар алт” байгаад итгэж ядан байсан, бид. Түүнээс хойш 10 гаруй жил өнгөрчээ. Шинэ мянганд монголчууд газрын тосны үйлдвэртэй болохыг хүсэж байна.
2010/11/17
Монголчуудыг бөхөлзүүлж, хятадуудыг давруулсан монголын нефть
Ухсан, олсон, олборлосондоо цадсан хятадууд том дуугарч хэгжүүрхдэг болсны учир юунд байна-
Яаж чадаж байна аа, монголчууд аа. Энэ үг өөрийн эрхгүй л аманд орж ирээд байх болов. Цөөхөн 2.7-хон сая хүн амтай Монгол Улс маань өргөн уудам дэлгэр нутагтаа шигээ ёстой л яндаж барагдашгүй далай шиг их баялагтаа орон. Харин энэ их баялгийг маань болж өгвөл газрын нь хөрстэй, болохгүй бол нүхэлж, ухаж төнхөөд зөөвөрлөж дуусгах гэсэн харийнханы шунал хязгааргүй.
Яаж чадаж байна аа, монголчууд аа. Энэ үг өөрийн эрхгүй л аманд орж ирээд байх болов. Цөөхөн 2.7-хон сая хүн амтай Монгол Улс маань өргөн уудам дэлгэр нутагтаа шигээ ёстой л яндаж барагдашгүй далай шиг их баялагтаа орон. Харин энэ их баялгийг маань болж өгвөл газрын нь хөрстэй, болохгүй бол нүхэлж, ухаж төнхөөд зөөвөрлөж дуусгах гэсэн харийнханы шунал хязгааргүй.
2010/11/16
ХХИС-Органик химийн тэнхим
1942 онд МУИС-ийн Химийн тэнхимийн бүрэлдэхүүнд үүсч, 1951 онд Органик-Биохимийн тэнхим нэртэй бие даасан тэнхим, 1982 онд Органик химийн тэнхим нэртэй болж хөгжиж ирсэн түүхтэй.
Монгол хамгийн хямд vнээр нефть худалдан авдаг
Єнєєдєр “Тамсагбулаг” ,”Зvvн баян”-гийн орд газруудад газрын тосны хайгуул хийж байгаа, харамсалтай нь хайгуулаар илэрч байгаа газрын тосны хэмжээ маш бага байгаа учраас нефтийн vйлдвэр барих хэмжээнд хvрээгvй байна.
Шударга бус єрсєлдєєнийг хянан зохицуулах газар, нефть импортлогч компаниудын хооронд vvссэн маргаан улам даамжирсаар. “Боловсруулаагvй нефть бvтээгдэхvvний экспортын татварыг ОХУ-аас нэмсэн байхад яахаараа манайхан эцсийн бvтээгдэхvvн болох шатахууны vнийг нэмэв” хэмээн УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаан дээр УИХ-ын дарга Ц.Нямдорж салбарын сайдаас нэхэл хатуутай асуусан тухай ч яригдах болов.
Шударга бус єрсєлдєєнийг хянан зохицуулах газар, нефть импортлогч компаниудын хооронд vvссэн маргаан улам даамжирсаар. “Боловсруулаагvй нефть бvтээгдэхvvний экспортын татварыг ОХУ-аас нэмсэн байхад яахаараа манайхан эцсийн бvтээгдэхvvн болох шатахууны vнийг нэмэв” хэмээн УИХ-ын Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаан дээр УИХ-ын дарга Ц.Нямдорж салбарын сайдаас нэхэл хатуутай асуусан тухай ч яригдах болов.
Биологийн зэвсэг
Биологийн зэвсэг гэдэг нь цэрэг дайны үйл ажиллагаа явуулахад зориулсан, вирус, нян, бусад өвчин үүсгэгч биологийн тээгч зэрэг хорт бодис буюу өвчин үүсгэгчдийг хэлнэ.
Химийн зэвсгээс ялгаатай нь амьд организмыг зэвсэг болгон ашигладаг бөгөөд Биологийн ба хорт бодисын зэвсгийн конвенц, Химийн зэвсгийн конвенцоор тус тус зохицуулдаг.
Биологийн зэвсэг нь алах, чадваргүй болгох, хүн буюу бүлэг хүн, аль эсвэл тухайн орчны нийт хүн амыг хүндээр гэмтээх ч чадвартай байдаг.
АНУ-ын нефтийн бүтээгдэхүүний нөөц
АНУ-ын нефтийн бүтээгдэхүүний нөөц өнгөрсөн долоо хоногт урьдчилан тооцоолж байснаас нь илүүгээр буурсан байна.
Импортоор авах хэмжээг багасгаснаас үүдэлтэй хэмээн Америкийн нефтийн институтийнхэн тайлбарласан бөгөөд тэдний тооцоолсноор хар алтны нөөц 2.2 сая баррелиар буюу 326.1 сая баррель хүртэл буурсан гэнэ. Мэргэжилтнүүд нефтийн нөөцийг ойрын хугацаанд 1.4 сая баррелиар нэмэгдэнэ хэмээн тооцож байсан аж.
Бензиний нөөцөө ч тэд төлөвлөсөн хэмжээндээ хүргэн нөөцөлж чадаагүй. Ердөө 916 мянган баррелиар өсгөсөн нь 228.5 сая болж тооцоолсноос даруй 300-гаад мянган баррелиар татуу байгаа гэнэ.
Тэрбумаар нь ашиг олох нефтийн цооног илрүүлжээ
Стратегийн орд газруудын ашгаас "Эх орны хишиг", "Эрдэнийн хувь" болгон олгохоор ард түмэндээ амласан улс төрийн намуудын амлалт өнөөдөр ч биелэлээ олоогүй байна. Гэхдээ өнгөрсөн хугацаанд Засгийн газар энэ тал дээр нэлээд арга хэмжээ авсан. Ерөнхий сайдын захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэг Оюутолгойн ашигт малтмалыг ашиглах талаар "Рио Тинто" болон "Айвенхуо майнз"-ын хамтарсан багтай хэлэлцээр хийж байгаа. Эхний үед хатуу шаардлага тавьж байсан "Рио Тинто" өнгөрсөн хугацаанд арай зөөлөрч, хэлэлцээр мухардлаас гарч эхэлсэн. Харин Тавантолгой төслийн хувьд БНСУ-ын "КОРЕС" байгууллагын ахалж байгаа тус улсын 11 консерциум, ОХУ-ын гурван консерциум, АНУ-ын "Пибоди энержи", Японы "Мициу", "Иточу", "Сожиц", Энэтхэгийн "Жиндал Стийл энд Поэвер", Бразилийн "Вале", "Хятадын "Шинхуа энөржи" компанийн төлөөлөгчид саналаа ирүүлсэн. Тэдгээрийн саналыг ажлын хэсэг судалж байгаа.
2010/11/15
2010/11/09
Petroleum of Mongolia
Энэхүү блогийг МУИС-ХХИС -ын Нефтийн химийн ангийг 2011 онд хамтдаа төгсөх ангийнхаа анд найзууддаа зориулан нээв. 2010 оны 11 сарын 7 ны өдөр.
Subscribe to:
Posts (Atom)